Veelgestelde vragen

Afbouwmedicatie is medicatie die het mogelijk maakt om met kleine stappen de dosis te verlagen. Op die manier is er minder kans op onttrekkingsverschijnselen en kan worden afgebouwd tot een nulpunt of tot een lagere dosering.

Het gaat om psychoactieve medicatie. Dit zijn geneesmiddelen die ingezet worden bij de behandeling van psychiatrische aandoeningen en psychologische problemen.
Er zijn verschillende psychofarmaca: antidepressiva, antipsychotica, slaapmiddelen, kalmeringsmiddelen (sedativa) centraal-werkende pijnstillers (analgetica) of anti-epileptica.
Een volledig overzicht van de medicatie kunt u hier vinden.

Een onttrekkingsverschijnsel is de medische term voor ontwenningsverschijnselen. Denk daarbij aan griepachtige verschijnselen, slaapstoornissen, misselijkheid, angst of depressieve gevoelens, hoofdpijn of trillen. Onttrekkingsverschijnselen worden vaak ten onrechte aangezien voor een terugval waardoor men weer begint met de medicatie.
Voor een uitgebreider overzicht kunt u kijken op de pagina ‘afbouwmedicatie’.
Zie ook Depressie Vereniging.

Ga naar uw behandelaar en bespreek de klachten. Mogelijk kan afbouwmedicatie u helpen deze klachten te verminderen, omdat de afbouwstappen minder groot zijn. Indien u al gebruik maakt van afbouwmedicatie zijn de stappen mogelijk alsnog te groot. Zo kunt u met behulp van kleinere stapjes alsnog de afbouw realiseren.
Indien u al met een afbouwtraject gestart bent kan het schema wellicht moeten worden aangepast. Dit kan bijvoorbeeld door tijdelijk te stoppen met het afbouwen en te stabiliseren op de dosering waar u geen last had van onttrekkingsverschijnselen.
Vraag uw behandelaar, naast een aanpassing van het afbouwtraject, ook om meer frequente afspraken. Goede begeleiding is belangrijk bij het afbouwen.

Er bestaan twee soorten afbouwmedicatie. Lagere doseringen in vaste vorm en lagere doseringen in vloeibare vorm.

• Vloeibare afbouwmedicatie wordt afgeraden door professionals en producenten omdat de dosis niet (altijd) nauwkeurig is. Er zijn belangrijke risico’s verbonden aan vloeibare afbouwmedicatie. (zie ‘afbouwmedicatie’ voor meer informatie hierover).
• De afbouwmedicatie in vaste vorm wordt momenteel slechts door één apotheek in Nederland (Regenboog Apotheek Bavel) aangeboden onder de naam ‘Taperingstrips’. Hiermee wordt de dosering stapje voor stapje verlaagd. Het traject dat gevolgd wordt wordt bepaald door de behandelaar en patiënt.

Sommige zorgverleners bieden afbouwschema’s aan met geregistreerde doseringen. Dit wordt geacht te werken als iemand geen of weinig last heeft van ontrekkingsverschijnselen. De werking en resultaat van de afbouw met geregistreerde doseringen zijn niet op voorhand vast te stellen.

Let op: pas op met het breken van pillen zonder breekgleuf, en/of waarvan u niet weet of de 2 helften gelijk gedoseerd zijn, het breken van tabletten met ‘vertraagde afgifte’, het verpulveren en afwegen op een microweegschaal, het tellen van korrels, het knippen van pleisters of met vloeibare doseringen voor het bereiken van een lage dosis.
Dit zijn allemaal manieren waarbij de kans op doseerfouten groot zijn en daarmee de afbouw niet accuraat is.
De medicatie is hier niet voor bedoeld en (vaak) ook niet op getest.

Wilt u stoppen met medicatie of de dosering verminderen; bespreek dit dan eerst met uw behandelend arts. In overleg kunt u besluiten af te bouwen en samen het afbouwtraject vast te stellen.
Risicofactoren die de kans op ontrekkingsverschijnselen vergroot zijn

• Eerdere stoppogingen zijn mislukt.
• U gebruikte ten tijde van de behandeling een hogere dosering dan de minimaal effectieve dosering. De minimaal effectieve dosering verschilt per medicijn, vraag aan uw behandelaar of dit bij u het geval was/is.
• Als u de medicatie vergat in te nemen kreeg u klachten (onttrekkingsverschijnselen)

Als afbouwen met de geregistreerde doseringen niet lukt kunt u gebruik maken van afbouwmedicatie op maat. Dit wordt momenteel maar door één apotheek in Nederland gemaakt en aangeboden (Regenboog Apotheek Bavel). Deze apotheek is toegankelijk voor iedereen. De apotheek stuurt de medicatie en aanvullende informatie naar uw huisadres.
Uw behandelaar zal daarvoor enkele formulieren moeten invullen. Deze vindt u op: https://www.taperingstrip.nl/

De Vereniging Afbouwmedicatie voert al jaren een juridische strijd om zorgverzekeraars tot vergoeding van afbouwmedicatie te bewegen/dwingen. Daarnaast voeren we gesprekken met politiek Den Haag om afbouwmedicatie in het basispakket op te nemen. Aangezien zorgverzekeraars stelselmatig hun vergoedingen veranderen is er geen altijd-geldende zekerheid te geven over de vergoeding.

Op www.regenboogapotheek.nl onder het kopje ZORGVERZEKERAARS wordt zo accuraat mogelijk bijgehouden of de afbouwmedicatie vergoed wordt.
U kunt natuurlijk altijd mailen naar info@verenigingafbouwmedicatie.nl om te vragen of uw medicatie vergoed wordt. Wij zullen u dan de meest recente informatie geven.

Van DSW is bekend dat zij de eerste twee maanden van het afbouwen van alle psychofarmaca vergoeden. Dit is voor sommige mensen voldoende om af te kunnen bouwen, maar voor andere mensen niet aangezien zij een langer afbouwtraject volgen. Indien uw afbouwtraject langer duurt dan twee manden kunt u een machtiging aanvragen bij DSW. Zij beoordelen uw situatie en vergoeden dan ook de overige strips.

Ja, dat kan. Vereniging Afbouwmedicatie biedt ondersteuning bij het aanvragen van vergoeding en informatie over wat te doen indien de zorgverzekeraar de vergoeding afwijst.
We adviseren u om alle communicatie met de zorgverzekeraar altijd schriftelijk (brief, mail) te doen. We hebben de ervaring dat zorgverzekeraars per telefoon andere dingen stellen/toezeggen dan ze in praktijk uitvoeren. Als u gebeld heeft dan is er ook geen enkel bewijs van de toezeggingen die u gedaan zijn.

Maak kopieën van hetgeen u opstuurt, bijv. blz. 8 van de bestelset van uw afbouwmedicatie op www.taperingstrip.nl

U kunt uw behandelaar verwijzen naar het ‘multidisciplinair document’ of de site www.taperingstrip.nl. Op onze website staat ook informatie voor  zorgverleners.

Maak een dubbele afspraak met uw behandelaar als u het afbouwen wil gaan bespreken. De arts heeft wat tijd nodig om zich in te lezen.

Ook bent u welkom om via info@verenigingafbouwmedicatie.nl  specifieke informatie te vragen (bijv. wetenschappelijke artikelen) over afbouwen van antipsychotica of opioiden.

Indien u tijdens het afbouwen klachten ervaart kunt u het beste contact opnemen met uw behandelaar (bijv. via telefonisch consult) om samen te bespreken of het afbouwen misschien langzamer moet gaan, u moet stabiliseren, of dat u tijdelijk terug moet naar een vorige (hogere) dosering.
Uw behandelaar kan de benodigde medicijnen aanvragen. Maak meteen een afspraak met uw behandelaar voor een volgende evaluatie: begeleiding is heel belangrijk bij het afbouwen.

Bespreek dit met uw behandelaar. Als u last kreeg van onttrekkingsverschijnselen kunt u gebruik maken van afbouwmedicatie. Goede begeleiding is belangrijk bij afbouwen. Maak daarom afspraken met uw behandelaar ter evaluatie en ga terug naar de laatst gebruikte dosering waarbij u geen klachten had.

Meestal niet, maar dit is aan uw behandelaar om te beoordelen. Waarschijnlijk gaat het om onttrekkingsverschijnselen. Door te snel af te bouwen van uw medicatie kunt u bijvoorbeeld depressieve gevoelens of gevoelens van angst ervaren. Bespreek dit met uw behandelaar en vraag bijvoorbeeld om afbouwmedicatie (om langzamer af te kunnen bouwen) of een aanpassing van uw huidige afbouwschema. Over het algemeen verdwijnen klachten als u een tijdje ‘stabiliseert’ of een iets hogere dosering gaat slikken.

Dat is een tijdje (vaak 4 weken) op een bepaalde dosering ‘blijven hangen’ omdat u tijdens het afbouwen klachten kreeg. Blijf er niet mee rondlopen! En ga zeker niet verder met afbouwen voordat u zich beter voelt. Overleg nog dezelfde dag met uw behandelaar (bijv. via telefonisch consult), zodat uw schema aangepast kan worden. Stabilisatiestrips kunnen besteld worden via www.taperingstrip.nl  Nadat u zich beter voelt, kunt u overleggen in welk tempo u door wilt gaan met afbouwen.

Nee, dat is niet verstandig. U kunt dan niet vaststellen van welke afbouw u klachten krijgt en weet dan ook niet welk schema u moet aanpassen.

Over ’t algemeen niet, omdat je daarmee een belangrijk observatiemiddel voor de juiste snelheid van het afbouwen, de onttrekkingsverschijnselen, verhult.

Beter is het om het afbouwschema aan te passen.

Echter er doen zich situaties voor van angst en slapeloosheid die voor langere periodes niet draaglijk kunnen zijn. Als er dan bewust gekozen wordt voor wat meer rust, is dat heel begrijpelijk en belangrijk.  Voel het niet als falen!

Mail de vereniging met uw vragen en twijfels; wij hebben er ervaring mee!

Momenteel is er alleen een Richtlijn voor het afbouwen van antidepressiva: ‘multidisciplinair document’. Voor de overige medicatiegroepen zoals bijvoorbeeld antipsychotica is deze Richtlijn er nog niet. Voor deze medicatie geldt -net als voor de antidepressiva- dat het aan de behandelaar en patiënt is om te bepalen hoe patiënt het beste af kan bouwen.
Daarnaast vormt het aantal mensen dat antidepressiva  gebruikt, de grootste groep gebruikers van psychofarmaca. Dit maakt de overige medicatiegroepen niet minder belangrijk maar we kunnen vanwege de grotere populatie een betere vertegenwoordiging uitdragen naar de betrokken partijen.

*Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter Bevordering der Pharmacie (KNMP), MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid, Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP).

Afbouwmedicatie is nog relatief onbekend. Met het lidmaatschap helpt u ons de bekendheid te vergroten en de belangen van de patiënten goed te vertegenwoordigen.
Ben u zelf aan het afbouwen? U kunt ons altijd e-mailen met uw vragen. Verder kunt u ons vragen om te helpen bij de communicatie met zorgverzekeraars.  Bovendien houdt de vereniging u via nieuwsbrieven op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, bijvoorbeeld op het gebied van vergoeding van afbouwmedicatie. Meld u hier aan als lid.

Ondanks het feit dat er een Multidisciplinair Document is, waarin beschreven wordt hoe er afgebouwd kan worden, is er allesbehalve duidelijk wat er vergoed wordt. Daar komt nog bij dat zorgverzekeraars ook hun vergoedingsstandpunten veranderen als dit hen uitkomt.  Op www.regenboogapotheek.nl kunt u onder het kopje ZORGVERZEKERAARS de meest accurate informatie vinden over de vergoeding van de afbouwmedicatie.
Hier kunnen geen rechten aan ontleend worden, omdat de zorgverzekeraar uiteindelijk beslist. Indien u zekerheid wilt adviseren we u om schriftelijk contact op te nemen met uw zorgverzekeraar. We raden u af om het telefonisch te doen aangezien de zorgverzekeraar telefonisch nogal scheutig is met toezeggingen, maar in praktijk die niet nakomen.

Indien de zorgverzekeraar de medicatie niet vergoed is er een aantal mogelijkheden. Puntsgewijs kunt u de volgende stappen ondernemen als uw vergoedingsaanvraag is afgewezen:

Al uw vragen en aanvragen conceptbrieven zijn welkom op info@verenigingafbouwmedicatie.nl

1. Voldoet de afwijzing wel aan de eisen? Is het geen copy-paste-brief met alleen de regels? Wordt er ingegaan op uw persoonlijke situatie? Wordt er een onderbouwing gegeven waarom er van de ‘medische noodzaak’ die de behandelaar heeft vastgesteld, wordt afgeweken? Heeft uw behandelaar een verzoek gehad om meer informatie? Heeft deze de afwijzing ook ontvangen? Het is echt geen teken van domheid als u niet veel begrijpt van de brieven van zorgverzekeraars! Ze doen  bewust ingewikkeld en schimmig over de vergoeding.
   U kunt de brief laten checken door de Vereniging. Die helpt u bij een klacht hierover.

2. Als u opnieuw een afwijzingsbrief krijgt, die voldoet aan de regels en uw dossier is hiermee compleet, dan kunt u een klacht indienen bij de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen skgz.nl)

U kunt hen verzoeken een bindende uitspraak te doen in uw individuele dossier. Dit is een kosteloos traject.
Voor ondersteuning bij dit traject kunt u terecht bij de Vereniging Afbouwmedicatie.
Let op. De SKGZ is een orgaan dat leeft op subsidie en is erop gebrand om zoveel mogelijk zaken z.s.m. te sluiten. Zij gaan dus eerst een bemiddelingstraject aan en indien dit niet succesvol is krijgt u een afsluitingsbrief. Dit is geen sluiting van het dossier, al willen zij dit wel zo doen laten over komen. Het is slechts een sluiting van het bemiddelingstraject. U kunt altijd om een bindende uitspraak (en zitting) vragen na sluiting van het bemiddelingstraject.

3. Is uw dossier niet compleet, omdat bijv. de arts van de zorgverzekeraar geen contact opneemt met uw behandelaar, neem dan contact met ons op om vervolgstappen te bespreken. Of u die uitvoert is natuurlijk niet verplicht. De vereniging zal u in elk geval steunen.
4. Als de SKGZ een negatief oordeel velt, kunt u uw zaak aan de rechter voorleggen.
5. U kunt ook een zg. stuitingsverzoek doen waarmee u het recht op vergoeding handhaaft.

De patiënt komt met de behandelaar (psychiater/arts/verpleegkundig specialist/etc.) overeen welk afbouwtraject gevolgd gaat worden. Indien de patiënt en/of de behandelaar extra advies wil over de instellingen of afbouwstappen kan er altijd contact opgenomen worden met de apotheker die de medicatie zal leveren. Indien u gebruik maakt van de Taperingstrips van Regenboog Apotheek kunt u contact opnemen met apotheker Paul Harder via 06-25072020 of per e-mail pharder@regenboogapotheek.nl o.v.v. naam, geb. datum, naam medicijn, welke strip.

DSW vergoedt standaard de eerste twee strips van afbouwmedicatie voor psychofarmaca. Indien uw afbouwtraject langer duurt dan twee strips (2x 28 dagen) dan kunt u hen benaderen voor een akkoordverklaring/machtiging voor een langere afbouwperiode.

Indien uw zorgverzekeraar de medicatie niet vergoedt, en er is na een officiële klacht nog geen positief resultaat, kunt u naar het SKGZ stappen. Hiervoor moet u de informatie van uw dossier aanleveren. Let op: de arts van de zorgverzekeraar moet ervoor zorgen dat het dossier compleet is m.b.t. de afgewezen aanvraag. Dus er moet gedocumenteerd zijn op welke gronden deze arts heeft beoordeeld dat de voorschrijver niet volgens de richtlijnen heeft gehandeld, nadat hier door de arts van de zorgverzekeraar  navraag naar is gedaan. Mocht dit nog niet zijn gebeurd; dan zal dat nog moeten gebeuren. (Vraag de Vereniging om advies) SKGZ zal  een bemiddelingstraject starten. Indien dit traject ook niet tot een positief resultaat leidt kunt u een bindende uitspraak (en zitting) verzoeken. SKGZ kan dit niet weigeren indien u hiertoe verzoekt.
Let er op dat de SKGZ een verlengstuk van het Zorginstituut Nederland is en het voor hen van belang is om zo min mogelijk zaken inhoudelijk te behandelen. U kunt sturende berichten ontvangen die u zaken anders doen interpreteren. Indien u vragen heeft over de terugkoppeling van het SKGZ kunt u altijd contact opnemen met de Vereniging Afbouwmedicatie via info@verenigingafbouwmedicatie.nl

Net als bij alle medicatie moet u letten op het feit of het middel voor u effectief is en op eventuele bijwerkingen. Bespreek al uw vragen met uw behandelaar en neem bij onduidelijkheid of twijfel ook contact op.
Indien u al langere tijd bent ingesteld op een medicijn is het mogelijk om over te stappen; hier zijn richtlijnen voor. Bespreek de overstap met de behandelaar en desgewenst de apotheker. Momenteel zijn er Switch-strips in ontwikkeling waarmee u, met een continue stabiele dosering, geleidelijk overstapt van het ene naar het andere middel. Hiervoor kunt u contact opnemen met de uitvoerend apotheker Paul Harder via 06-25072020.

In principe is het voor sommige doseringen van sommige medicatie mogelijk om gebruik te maken van vloeibare medicatie. Niet voor alle medicatie is er een vloeibare variant beschikbaar en de beschikbare medicatie is vaak niet getest (en daarmee dus niet bewezen effectief) voor lagere doseringen. De laagste doseringen zijn vaak niet af te meten.
De NHG, NVvP, KNMP en MIND schrijven hierover in het Multidisciplinair Document Afbouwen van SSRI’s en SNRI’s: “Het risico op doseerfouten bij het gebruik van een vloeibare toedieningsvorm is groter dan bij het gebruik van een vaste toedieningsvorm, zeker als de benodigde dosering laag is.”
De rechter heeft daarnaast bepaald dat een zorgverzekeraar voor de vergoeding niet mag eisen dat een patiënt gebruik maakt van een vloeibare variant.

Het heeft pas zin om af te bouwen als de oorzaak van het medicijngebruik verleden tijd is of dat u in de tussentijd een manier hebt gevonden om met uw problemen om te gaan.  Het is dus belangrijk om met uw behandelaar te kijken welke grondslagen er zijn voor het afbouwen van een geneesmiddel. Dit is voor iedere patiënt uniek en hier kan op voorhand geen eenduidig antwoord over gegeven worden. Dit betreft maatwerk en dient tot stand te komen door shared decision making.

De laatste fase van het afbouwen is (over het algemeen) het zwaarst. Dit komt omdat de receptorbezetting het meest afneemt in de laatste fase. Onderstaand voorbeeld voor venlafaxine illustreert hoe de afbouw tot stand komt en onderbouwt waarom de afbouw geleidelijker moet zijn naarmate de dosering daalt.

Vanaf de laagst beschikbare geregistreerde dosering (37,5mg) daalt de receptorbezetting exponentieel. Indien de afbouwstappen in deze fase te groot zijn kunt u sneller en hevigere onttrekkingsverschijnselen ervaren.

Indien u klachten ervaart dient u, ongeacht hoe ver u bent in het afbouwtraject, te allen tijde contact op te nemen met uw behandelaar. U ervaart de klachten en kunt deze kenbaar maken aan uw behandelaar. Uw behandelaar kan de oorzaak vaststellen en indien nodig ingrijpen of aanpassingen doen.
We willen u informeren dat niet alle klachten duiden op een terugval. Bespreek de oorzaak met uw behandelaar.

Hierover kan op voorhand geen uitsluitsel gegeven worden. Dit is afhankelijk van meerdere factoren. Blijft u uw gemoedstoestand monitoren en neem bij aanhoudende klachten/verschijnselen contact op met uw behandelaar of de apotheek.

Indien de oorzaak van uw medicijngebruik verleden tijd/afgewikkeld is kunt u overwegen om te gaan afbouwen. Bespreek met uw behandelaar waarom u denkt te kunnen afbouwen en hoe u het afbouwen zou willen organiseren. Denk hierbij aan afbouwtermijn, afbouwsnelheid en de gelegenheid.

Zowel de declaratie bij de zorgverzekeraar als de facturatie richting patiënt wordt gedaan conform de tarieven die gelden uit de overeenkomst.
De prijs is afhankelijk van de grondstofprijs (welke wordt gebruikt in de apotheekbereiding), de hulpstoffen (voor het vervaardigen van het tablet), de bereidingskosten (kosten voor bereiden van de medicatie) en de terhandstellingskosten (afwikkelingskosten voor het terhandstellen)
Er worden geen kosten voor het verzenden gerekend.

Vanwege de lagere apotheekbereide doseringen zijn er talloze trajecten voor het afbouwen van medicatie. Er zijn in de afgelopen jaren verschillende afbouwtrajecten bereid en uitgeleverd. Het te volgen traject is vast te stellen in overleg tussen behandelaar en patiënt (shared decision making). Eventueel kan de apotheker ook advies geven over het afbouwen.