Apeldoorn, 30 september 2025
Op 23 juni ontvingen de NVvP, het NHG, MIND, de Depressievereniging, ZonMw, het Zorginstituut, VGZ en de KNMP een verzoek om patiënten en zorgverleners volledig en juist te informeren over de risico’s van snelle afbouw van antidepressiva. Hierbij werd gewezen op een Amsterdams wetenschappelijk onderzoek van meer tien jaar geleden. Daarin was gebleken dat afbouw volgens de huidige Richtlijn Depressie tot ernstige problemen kan leiden en voor sommige mensen zelfs gevaarlijk kan zijn (zie eerder bericht hierover).
De open brieven waarin deze verzoeken werden gedaan zijn ondertekend door Peter Groot, Jim van Os, Pauline Dinkelberg, Myriam van de Lagemaat, Eddy en Liewkje Hekman, Inge Bisschops, Daniël Meijer, Ewout Kattouw en Harry Leurink. Zij maken zich grote zorgen over de problemen die zij zien, of zelf hebben ervaren, bij het afbouwen van antidepressiva en andere psychofarmaca zoals benzodiazepines en antipsychotica.
Geleidelijker afbouwen voorkomt problemen
Veel problemen kunnen worden voorkomen door patiënten de mogelijkheid te bieden om geleidelijker en daardoor veiliger te laten afbouwen dan nu in de richtlijn wordt geadviseerd. Lange tijd was dit in de praktijk bijna onmogelijk, omdat hiervoor lagere doseringen nodig zijn die niet beschikbaar waren. Sinds 2013 kan dit gelukkig wel, dankzij de komst van zogenaamde afbouwmedicatie (taperingstrips). Hierdoor kunnen huisartsen, psychiaters en andere zorgverleners hun patiënten nu wel geleidelijker en veiliger laten afbouwen.
Afbouwmedicatie steeds vaker voorgeschreven
Het is goed nieuws dat deze afbouwmedicatie steeds vaker wordt gebruikt om veilig af te bouwen: inmiddels hebben in Nederland al meer dan 65% van alle psychiaters en meer dan 20% van alle huisartsen hiervoor taperingstrips voorgeschreven. Een belangrijk probleem dat patiënten nog hebben is dat een aantal zorgverzekeraars geleidelijkere en veiligere afbouwschema’s die de arts voorschrijft niet willen vergoeden omdat de richtlijn snellere afbouwschema’s adviseert. Terwijl de richtlijn zelf over die snellere afbouwschema’s zegt dat daarvoor geen wetenschappelijk bewijs is.
Tussenbalans
Meer dan drie maanden na het versturen van de open brieven kan een tussenbalans worden opgemaakt. Wat waren de reacties die binnenkwamen op de verzoeken om juist en volledig te informeren over risico’s die er bij afbouwen volgens de richtlijn zijn? Een overzicht:
Nog geen reactie van NVvP, NHG, KNMP en de Depressievereniging
De NVvP, het NHG, de KNMP en de Depressievereniging hebben nog niets van zich laten horen. KNMP en ZonMw stuurden de aangetekende brieven ongeopend retour. Na het versturen van een email hierover liet ZonMw weten dat de brief per email wél was aangekomen en dat het niet haar verantwoordelijkheid was om te beoordelen of ‘het gebruikelijke afbouwschema’ in de richtlijn verantwoord en veilig is. Aan de NVvP, NHG, KNMP en de Depressievereniging is een herinneringsbrief gestuurd met het vriendelijke verzoek om alsnog inhoudelijk te reageren.
Onduidelijke reactie
Het Zorginstituut reageerde na meer dan 2 maanden per email. De reactie was echter onduidelijk en verkeerd geadresseerd. Ook het Zorginstituut heeft daarom een nieuwe brief ontvangen.
Weigering correctie
VGZ en MIND lieten weten dat zij de teksten op hun websites niet zullen aanpassen. Zij stellen dat de informatie op hun website klopt, omdat die is gebaseerd op het Multidisciplinair Document Afbouwen SSRIs en SNRIs. Dit antwoord is een probleem: de brieven van 23 juni wezen er namelijk juist op dat de wetenschappelijke onderbouwing van dit document niet in orde is. Door te verwijzen naar de (veronderstelde) deugdelijkheid van de richtlijn passen VGZ en MIND een cirkelredenering toe. Ze zeggen overtuigd te zijn, maar onderbouwen hun overtuiging niet, en gaan niet in op de argumenten en feiten die in de brieven zijn genoemd.
Aan VGZ en MIND is gevraagd om uit te leggen hoe de resultaten van die Amsterdamse studie – waarin bleek dat afbouw volgens de richtlijn gevaarlijk kan zijn – te verenigen zijn met de berichten op hun website. Als zij deze uitleg niet kunnen geven, wordt hen verzocht om hun berichten aan te passen en in overeenstemming te brengen met de feiten. Door te wijzen op de risico’s die er zijn bij afbouw volgens de richtlijn.
Uitnodiging tot gesprek
De ondertekenaars van de brieven nodigen alle partijen die vragen hebben over hun verzoek, of graag nadere toelichting willen, uit om hierover met hen in gesprek te gaan. Van de Inspectie Gezondheid en Jeugd (IGJ) hebben zij hiervoor inmiddels een uitnodiging ontvangen; dit gesprek moet nog plaatsvinden.
Er is helaas nog meer geduld nodig
Mensen die medicijnen zoals antidepressiva, benzodiazepines en antipsychotica graag verantwoord, geleidelijk en veilig willen kunnen afbouwen, zonder dat zij hiervoor zelf moeten betalen, moeten helaas nog langer wachten voordat hierover duidelijkheid komt. De Vereniging Afbouwmedicatie houdt u op de hoogte zodra er nieuwe ontwikkelingen zijn.
Uiteraard kan iedereen* in de tussentijd bij ons terecht om informatie over (alle) beschikbare afbouwmethodes te ontvangen. U krijgt altijd binnen 24 uur antwoord. info@verenigingafbouwmedicatie.nl
*Lidmaatschap wordt gewaardeerd, maar we helpen iedereen.
Overzicht van alle verzoeken
- Depressievereniging 1e brief 23 juni
Depressievereniging 2e brief 29 sept - KNMP 1e brief 23 juni
KNMP 2e brief 29 sept - MIND 1e brief 23 juni
MIND 2e brief 21 aug - NHG 1e brief 23 juni
NHG 2e brief 29 sept - NVvP 1e brief 23 juni
NVvP 2e brief 29 sept - VGZ 1e brief 23 juni
VGZ, 2e brief 29 sept - Zorginstituut, 1e brief 23 juni
Zorginstituut, 2e brief 11 sept - ZonMw brief 23 juni
- IGJ brief 14 juni
Pauline Dinkelberg, voorzitter VAM