Apeldoorn, 22 maart 2025
We krijgen er veel vragen over; vooral van patienten die klachten overhouden aan te snelle afbouw van psychoactieve medicatie.*
Hieronder lees je het antwoord van psychiater Jim van Os op een vraag via het eSpreekuur van Psychosenet.
Daaruit blijkt al in de eerste regels dat ergens recht op hebben niet automatisch betekent dat je ’t ook krijgt.
Verstandig om op zo’n moment proiriteit te geven aan je eigen gezondheid. Aan de andere kant verwachten we in de toekomst meer rechtszaken van mensen die schade hebben geleden door bijv. onverantwoord afbouwen op advies van hun arts.
*antidepressiva, antipsychotica, anti-epileptica, benzodiazepines, Z-drugs, gabapentoïden, opioïden, designerbenzo’s, stemmingsstabilisatoren, (antihistaminica (promethazine) hebben ook invloed op de psyche; worden ook in psychiatrie gebruikt)
Beantwoord door
Jim van Os
Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Wat zijn je rechten bij medicatiegebruik?
Vraag
Wat zijn je rechten als je medicijnen gebruikt, en zijn daar wetten voor?
Ik heb klachten ontwikkeld door een slechte afbouw en slechte zorg van de huisarts.
Antwoord
Beste S.,
Je vraagt naar je rechten als patiënt als het gaat om medicatiegebruik en afbouw, en ja, daar zijn wetten voor. Alleen – en hier komt de twist – in de praktijk is het niet altijd zo zwart-wit als je zou hopen. Je hebt rechten, maar of je zorgverlener zich daar ook altijd optimaal aan houdt, is weer een tweede.
Eén van de belangrijkste wetten waar je onder valt, is de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO). Die zegt dat jij als patiënt recht hebt op duidelijke informatie over je behandeling, inclusief medicatie, en dat je daar zelf een geïnformeerde beslissing over moet kunnen nemen. Dat betekent dus dat een huisarts of psychiater je niet zomaar iets kan voorschrijven of afbouwen zonder dat jij daar zeggenschap in hebt en zonder een goed afbouwplan. In theorie, tenminste.
Daarnaast heb je de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz), die bepaalt dat zorgverleners verantwoorde zorg moeten bieden. Als jij bijvoorbeeld klachten hebt ontwikkeld door een slechte afbouw of door gebrekkige begeleiding van je huisarts, dan zou je daar officieel een klacht over kunnen indienen. Maar ja, dat is wel een proces waar je zin en energie voor moet hebben – en die is er vaak juist niet als je al struggelt met de gevolgen van zo’n medicatiefout.
Dan is er nog de Geneesmiddelenwet. Die regelt onder andere hoe medicijnen worden voorgeschreven en afgebouwd. Taperingstrips, bijvoorbeeld, zijn een manier om medicatie heel geleidelijk af te bouwen, maar niet elke zorgverzekeraar vergoedt ze, waardoor veel huisartsen en psychiaters ze niet aanbieden. Terwijl het brein, zeker na lang medicatiegebruik, soms écht die langzame afbouw nodig heeft om niet in een neurochemische rollercoaster terecht te komen.
Wat kun je doen als je vindt dat je schade hebt opgelopen door slechte begeleiding bij afbouw?
Je kunt in eerste instantie in gesprek gaan met je huisarts en aangeven dat je klachten ervaart als gevolg van de manier waarop de medicatie is afgebouwd. Als dat niet helpt, kun je een klacht indienen bij de klachtenfunctionaris van de huisartsenpraktijk of ggz-instelling. In extreme gevallen kun je een zaak starten via een geschilleninstantie of zelfs juridische stappen overwegen, maar dat is meestal een lange en energieverslindende weg.
Wat misschien nóg belangrijker is: nu kijken hoe je jezelf verder kunt helpen. Je zit op aripiprazol, en als je klachten hebt die mogelijk samenhangen met eerdere afbouwproblemen, dan is het goed om te kijken of je zenuwstelsel weer wat tot rust kan komen. Dit kan bijvoorbeeld via een combinatie van lichaamsgerichte therapie, goede slaap, voeding en het langzaamaan opbouwen van meer stabiliteit. Medicatie alleen is nooit de oplossing – het gaat erom dat je het combineert met dingen die je zenuwstelsel helpen herstellen.
Als je je verder wil verdiepen in medicatieafbouw en hoe dat op een goede manier kan, check dan onze 33 tips over medicatieafbouw. En als je wilt weten of taperingstrips iets voor je zouden kunnen zijn, kun je een afbouwadvies aanvragen bij de Regenboog Apotheek.
Hope this helps, en kijk vooral verder op PsychoseNet voor meer informatie.
Succes!
Jim
